.

.

 

  توتوبلار یوخسا توتوقلویوبلار؟

  ناصر مرقاتی

 




ناصر مرقاتی


توتوبلار یوخسا توتوقلویوبلار؟

 

تئلئویزیون: "... سالدیریجی­لارین بیری اؤلدورولوب او بیری ایسه توتوقلاندی. "

آباجی سوروشدو:

آی بالا! گؤره­سن دونیادا کیشی قالیب یوخسا قالمییب؟ ایندی او قدیم شاهلار سولطانلار یوخدور کی سرایلارینین حرَمخانالاری اوچون آدام توتوقلاسینلار؟ اؤزوده گلیب ایرادیولدان، تیلفیسوندان، اونلارین توتوقلاماسینی بار- بار باغیریللار؟ آخی عاییب­دیر. 

دئدیم نه عئیبی اولاجاق آباجی، توتوبلار اولاری، گلیب رادیو، تئلئویزیوندان اولارین توتولماسینی سؤیلویورلر، بونون هاراسی پیس­دیر؟

آباجی بیر آز دوروخوب سوروشدو: آی بالا توتوبلار یوخسا توتوقلویوبلار؟

دئدیم: آباجی یاخالاییب سالیبلار دوستاغا.

سوروشدو: اوندا آی اوغول بس نه­دن هئی دئیرلر توتوقلویوبلار؟

دئدیم آباجی توتوبلار یادا توتوقلویوبلار بولارین نه فرقی وار؟!

آتدان اوسته  منه باش ماریدیب، گولومسه­دی: بولارین فرقی چوخدو بالا، عاییب­دی- عاییب.

دئدیم: منده سنین اوغلون دئ گؤرک نییه عاییب دبر؟

دئدی: قدیم زامانلار شاهلار یا سولطانلار اؤز حَـرَمخانالاری اوچون  بیر پارا کیشی­لری، یادا هردن اؤز دوشمانلارین بوردوراردیلار، اوندا دئیردیلر شاه، یادا سولطان  امر ائله­دی بیرینی «توتوقلادیلار». ..

آباجی شیرین آروادیدی دونیا گؤرموش، و باجاریقلی هئچ سؤزو یئرسیز دئمَزدی. دوستوم خلیل­گیله گئدنده، گلیب اوتوراردی بیزیم یانیمزدا و بیزه قدیملردن صحبت ائلردی.

ائوه دؤنجک، سؤزلوک­لریمه قاپاندیم، نه بهزادی، نه سنگلاخ و نه­ده جوغَتایی سؤزلوک­لرینده بئله بیر کلمه­یله راستلاشمادیم. تورکییه­ده چاپ اولموش  دؤرد جیلدیلی، «دیوان اللغات التورک»ون دؤردونجو جیلیدی اولان «دیزینی»نه باخدیم. 663 صفحه­ده «توتوک» سؤزونون قارشیسندا یازمیشدی: ائنئمیش، ایغدیش ائدیلمیش. (یعنی، کیشیلیکدن سالینمیش، بوردورولموش) یازیق آباجی دوز دئییرمیش. آنجاق تکی بونا آسیلمادیم، حوسئین محمدزادۀ صدیقین چیخارتدیغی «دیوان لغات الترک»و آچدیم، چوخ- چوخ گزیشدیم، بیردن 577 نجی صفحه ده «تُتُقلادی»  سؤزونو تاپدیم. سؤزون قاباغیندا یازیلمیشدی: «اُل اُغلُن تُتُقلادی: یعنی او پسرش را اخته کرد، یا به اخته شدن منسوب ساخت».  آباجی تام حاقلی­میش. ایللر بویو ائشیتدیییم توتوقلانان آداملاری یادا سالدیم. نه چوخ بوردورولموش کیشی وارمیش بو دونیادا! سورادا دویونجا اؤز ساققالیما گولدوم.

                                                                 

برلین/ 4 سئپتامبر 2011