دؤوره خام‌دی ... 

  ناصر مرقاتی

ناصر مرقاتی

شاه دئدی: چووغون‌دور! اوشویورم! گئت بیرزاد تاپ گتیر سال منیم اوستومه بیرآز قیزیشیم.

وزیر گزیشیب دؤندو الینده بیر پالان: قیبلئیی عالم ساغ اولسون بو چؤلده پالاندان باشقا هئچ‌نه یوخ!

الی هر یئردن اوزولموش شاه دئدی: آدین دئمه قوی بئلیمه.

• دؤوره خام‌دی ... 

بیر متنی فارسجادان تورکجه‌یه چئویریردیم، «موصلئح» سؤزجویو منی یامان کیریخدیرمیشدی. «ایصلاحات‌چی» کیمی یاری عرب یاری تورک بیر قاریشیق سؤزجویو دوشونموشدوم، آنجاق لاپ دوزو چالیشیردیم اونا بیر تورک دیلینده اولان ائش آنلامی تاپام، بیر فارسجا-  تورکجه سؤزلویه‌ باخدیم اودا «موصلئح»ین یالنیز بیر معناسین یازمیشدی:«باریشدیران» حال بوکی مصلح‌ین آیری آنلامی‌دا، تؤر-تؤکونتولوک و قارماقاریشیقلیغی دوزلدن و ایشلری یولونا سالان، معناسیندا‌دیر. یوللاندیران یوللاندیریجی سؤزجوک‌لری‌ده ایسته‌دیییمین تام معناسین داشمیردی. دوستلارین بیرینه زنگ ووروب احوالاتی دانیشدیم. چوخ جیددی حالدا دئدی:

-          یاز «دستمال‌کئش» بیرآز دوروخدوم.

دوستوم جیددی آدام‌یدی اونا گؤره‌ده دئدیم بلکه‌ده سؤزونون دیبینده ایستَعاره‌دن، مجازدان بیر معنا یاتیب، آنجاق هرحالدا سؤز بیرآز گؤلمه‌لی گلدی منه. اونا گؤره‌ده دئدیم:

-          «من دئییرم فه‌‌دَم دَمه، سن دئییرسن دامنان داما».

دئدی:

-          یوخ- یوخ، لاپ جیددی دانیشیرام.

دئدیم:

-          آخی بو هئچ توتاسی بیر سؤز دئییل.

سوروشدو:

-          دوستوم! من- سن چوخ بیلیریک یاکی باکی آکادئمیسی؟

دئدیم:

-          البَتته کی آکادئمی.

دئدی:

-          اونلار فوتبال آرخاچی‌لارینا «آزارکئش»، چای‌بوغازینا هئچ «مصب»‌ده یوخ، «منصب= مقام، درجه»،   دئییه‌ن یئرده، کسین‌لیکله «موصلئح»‌ده «دستمال‌کش» اولمالی‌دی. اینانمیرسان باکی تئلویزیونلارینین کانال‌لارینا باخ...

ساغ‌قال دئییب دسته‌یی قویدوق.

بیر نئچه‌ گون باکی کانال‌لارینی ایزله‌دیم؛ اؤز دیلینه آجییان دوستوم چوخدا «دامنان داما» دئمیردی! قوزئی، گونئی‌ده گؤیلره قالخمیش "آسیمیله اولدوق" باغیرتیلارینا اینه اوجو قه‌در اؤنم وئرمیر. قوزئی دیلچی‌لری باخ بیرجه‌کلمه یئنی سؤزجوک دوزتمه‌سینه چابا گؤرستمه‌دن یئرسیز اولاراق یوزلرجه تورک دیلینده ائش آنلامی اولان:

«پوخته‌لشمیش»: بیشمیش

گولمه‌لی «سرانجام»: بویوروق

«تشکیل‌ائله‌مک»: قورماق، قوراشدیرماق، توپلاماق

اوتانمالی «آزارکئش»: آرخاداش، آرخاچی

«داخیل‌»ده ایچر‌ی‌ده، ایچ‌ینده

«لازیم‌سیز»: گرکسیز

و یوزلرجه بونا تای فارسجالی-عربجه‌لی سؤزجوکلر‌نن قوزئی خالقینیا قوندارما بیر قاناد تاخیب مودئرن‌لیک زیروه‌سینه اوچورتماق ایستیرلر.

گونئی‌ده‌ایسه اه‌یر بیرکیمسه اوزون بو "دیلیم- دیلیم" دئییب باغیران صداقتلی گنجلرین بیرینه توتوب سوروشسا‌کی، "قوزئی‌ده گئدن بو نه‌احوالات‌دیر؟" و یا "نه‌دن قوزئی‌یین بئله دیل کورلاماسینا باغیرمیرسیز؟" بیلمیرم وئریلن جاواب نه‌اولا بیلر؟

گونئی‌ده دیل، نه اوخونوب، نه‌ده بیر آکادئمیسی‌ وار،  مینلرجه گونئی‌لی گنج گؤزلرین قوزئیه تیکیب. آنجاق نه‌دن قوزئی دیل بیلگینلری هئچ‌زامان اؤز دیلیمیزین باجارقلارینا گوونمیرلر، نه‌دن یئنی سؤزجوکلر یاراتماغا بیر آددیم اولموش اولسادا اؤز آیاقلاری اوسته آددیملامیرلار، نه‌دن دونن روسجایلا بو گون فارسجا و عربجه‌یله  مودئرن‌لشمه آرزیسیندادیلار. آخی یاد دیل‌نن نئجه مودئرن‌لییی توپلومون دیب- بوجاغینا سیزدیرماق اولار. کیم بو ایشلرین گؤره‌ولی‌سی‌دیر؟

بیلمیرم دؤوره چوخ خام‌دی یا دا  قوزئی دیلچی‌لییی‌ هانسی بیر چؤلده، هانسی بیر چووغونا اوغرامیش؟!!! بلکه‌ده هر ایکیسی.