.

.

 

 

 

   سیل گؤزون یاشین قاراگیله 

   گوندوز علیزاده  

   کؤچوره‌ن: نسرین شیرمحمدزاده

 

 

سیل گؤزون یاشین قاراگیله1

یازانی: گوندوز علیزاده2

کؤچور­ن: نسرین شیرمحمدزاده 

 

 قان­کؤچورمه3ستانسییاسی­نین4 آلاقارانلیق، ائنسیز دهلیزی ایش واختی­نین  باشلانماسیندان بیر ساعات یاخین کئچمه­سینه باخمایاراق جان­سیخیجی تأثیر باغیشلاییردی. دهلیزین سونونداکی یئگانه پنجره بو آلاقارانلیقلا تک­به­تک دؤیوشه گیرمک ایقتداریندا دئییلدی. پنجره­نین اؤنونده قارالان آتا و اوشاق سیلوئتی5 بو منظره­یه داها مودهیش گؤرکم وئریردی.

آتا تاختا کرئسلودا6 حرکت­سیز اوتورموشدو. اوشاق اونون دیزلری آراسینا گیره­رک، باشینی آتاسی­نین دیرسک­دن تنزیف­له سارینمیش قولونا سؤیکه­میشدی. قیزجیغاز باشینی قالدیراراق آتاسی­نین دونوق صیفتی­نی گوناهکارجاسینا سوزدو:

-آتا، آغری­دیر؟..

-یوخ،- دئیه آتا اوزونده خوش تبسسوم یاراتماغا چالیشدی و سول الی ایله قاراگیله­نین باشینی تومارلادی.

قاراگیله نظرلرینی آشاغی دیکیب، باشینی آتاسی­نین تنزیف­لی  قولونا سؤیکه­­دی. اوشاغین چکدییی عذاب آتاسی­نین­کیندان قات- قات آغیردی. قاراگیله هله دؤرد یاشیندا ایکن خسته­لیک­له باغلی جرراحی موداخیله­یه معروض قالسا دا، بو آمانسیز قان خسته­لییی­نین سارسیتیسیندان قورتولا بیلمیردی. بنیزی7 گؤم­گؤیدو.

«تالاسسئمییا»8 بیر سیرا ترققی ائتمیش آوروپا- آمئریکا اؤلکه­لری­نین سعی­له ساغالماز خسته­لیک­لر سییاهی­سیندن سیلینسه ده آذربایجانی اؤلوم کابوسو تک دولاشماقدا ایدی. قان­کؤچورمه اینستیتونون9 قئیدیییاتیندا اولان قاراگیله کیمی یوزلرله خسته یاشاماق یوخ، اصلینده، ائله­جه بو دونیادا قالماقدان اؤترو هر آی بورایا گلیب، نؤوبه­تی قان پایینی آلمالی ایدیلر.

دورغونلوق ایللری­نین(سونرادان «قیزیل ایللر») بوللوغو و سییاسی ثابیت­لییینده بو خسته­لییین ال- قول آچماسی­نین قارشیسی قیسمن آلینمیشدیسا دا، 90- جی ایللردن اوزو بری بو طیفیل­لرین دردلری­نین علاجی سانکی یئددی قیفیل آرخاسینا دوشموشدو. رئسپوبلیکانین10 دوچار اولدوغو موحاریبه بورولغانیندا11 بو ساحه­یه دیققت وئریلمه­سینی طلب ائتمک ده دوزگون دئییلدی. ان بؤیوک چتین­لیک قان ساری­دان ایدی. دونورلارین12چاتیشمامازلیغی اوزوندن قان قروپو دوز گلن والیدئین­لره اؤزلری قان وئریردیلر. آمما بونونلا مسله حلل اولونسایدی نه واردی کی... هر بیر خسته­یه آی­دا 500-600  قرام قان طلب اولونوردو، هر بیر دونور ایسه اوچ آی­دان بیر همین میقداردا قان وئره بیلردی.

قاراگیله سونونجو دفه قان پایینی ایکی آی اوول آلمیشدی. سولغون، طاقت­سیز گؤرونوردو... قانین­داکی هئموقلوبین13 40 فایزدن آشاغی دوشسه ده قاراگیله اؤزونو سیندیرمیر، الی ایله پنجره­نین کیرلی شوشه­سیندن دوز اونون اوزونه دوشن گونش شوعاع­سی­نین قاباغینی کسیر، اونو توتماغا چالیشیردی.

-آتا!

- همم...

-بو شوعاع­نی توتوب گونشه چیخماق اولار؟

-یوخ.

-نییه؟

-اونا گؤره کی، گونش ایستی­دیر. او ساعات آدامی یاندیرار.

-بس اه­ینینه آلیشمایان کوستیوم14گئیسن نئجه؟

قاراگیله­نین نهایت­سیز سواللارینا سیپر چکمک مقصدیله:

-باخ، اوندا اولار،-- دئدی.

-آمما علم­شاه15 عمی دئییردی کی، اورا قالخماق اوچون خوصوصی راکئته16مینمک لازیم­دیر.

-علم­شاه عمی داها نه دئییردی؟

-او بیر ده دئییردی کی، منیم دردیمین علاجی­نی تئزلیک­له باکی­یا گتیره­جک­لر. اوندا داها منه قان کؤچورمه­یه­جکلر.

صؤحبتین گؤزله­نیلمه­دن یئنی مجرایا دوشمه­سی اونلارین صؤحبتینه کیچیک فاصیله وئردی. قاراگیله آتاسینا باخمادان بایاقکی مشغولیییتینده ایدی. گونشین شوعاع­سی بارماقلاری­نین آراسیندان کئچه­رک اونون اوز- گؤزونو اوخشاییر و قیزجیغاز سانکی بوندان لذذت آلیردی.

قاراگیله­نین سون سؤزلریندن تأثیرله­نن آتا کؤکسونو اؤتوردو. قورجالاندی. قولتوق جیبینده­کی قزئت­لرین خیشیلتی­سی نه­ییسه یادینا سالمیش کیمی اولدو. الینی سالیب بیرینی گؤتوردو «آینا»ایدی. بایاق مئترودا گلرکن او بیری قزئت­لری اؤتری ورق­له­سه­ ده «آینا»یا باخمامیشدی. گؤزلری او قدر ده کیچیک اولمایان مقاله­نین باشلیغیندا ایلیشیب قالدی: «تالئسسئمییالی خسته­لر بئش ایلدن آرتیق یاشامیر.»

غریبه ایدی. گؤره­سن، موعللیفین مقصدی بو یازینی یازماقلا آغیر بیر دردی دیققت مرکزینه چیخارماق ایدی، یوخسا آغلی کسن خسته­لری واختیندان اوول او دونیایا گؤندرمک؟!

ائله بو ماراقلا مقاله­نی اوولدن آخیرا قدر اوخودو. موصاحیبه­نی وئرن قان­کؤچورمه اینستیتوتونون باش حکیمی ایدی. آذربایجاندا بو خسته­لییین یاییلماسی و اونون آرادان قالدیریلماسی یوللاری شرح اولونوردو و اونون دئدییینه گؤره رئسپوبلیکا­دا نهایت کی، بو جور خسته­لره جرراحی یوللا ایلیک کؤچورولمه­سی­نین مومکونلویو گؤستریلیردی. بونونلا یاناشی بو ایشلرین قوراشدیریلماسینا صرف اولوناجاق والیوتانین16 اولمادیغی دا گؤستریلیردی.

قاراگیله آتاسی­نین تیتره­ک بارماقلاری ایله سیقارئت چیخاریب آلیشقان آختارماسینا بیگانه قالمادی.

-آتا، آلیشقان آختاریرسان؟

-هه...

-بس، آناما دئمیشدین داها چکمه­یه­جکسن. او دا آلیشقانی گؤتوروب گیزلتدی.

-چکمه!... – دئیه سیقارئتی ارکله اونون الیندن آلیب کونجده­کی زیبیل قابینا توللادی.

-یقین، یئنه موحاریبه­دن یازیرلار، هه؟

-یوخ، قیزیم، بو دفه سنین خسته­لیین باره­ده یازیرلار.

-هه، او گون علم­شاه عمی ده بو باره­ده بیر کیشی ایله صؤحبت ائدیردی. دئییردی کی، بو ایشی باشا چاتدیرماق اوچون چوخلو دوللار لازیم­دیر.

آیاغا قالخیب پنجره­یه یاخینلاشدی. گؤزلری قیزین بایاق الیندن آلیب تولازلادیغی سیقارئتی آرادی. زیبیل قابی­نین لاپ دیبینه دوشموشدو. آخیرینجی­سی ایدی...

یادینا گولابلی­داکی17 سون دؤیوشلری دوشدو. قارسئلین18 اؤلومو گونو. اونونلا اورتا مکتب دوستو ایدیلر. جبهه­یه ده کؤنوللو یازیلمیشدیلار. مئییدینی تاپاندا بدنی هله ایستی ایدی. یاغی گولـله­سی سول دؤشوندن ده­ییب کوره­یینده بؤیوک بیر یارا آچمیشدی. سویوق گؤزلری آرالی قالمیش قارسئلین جیبیندن چیخان سندلرین آراسیندان هاچانسا اونا باغیشلادیغی، قاراگیله ایله بیر یئرده چکدییردییی شکلی ده واردی. گولـله شکلی ایکی یئره پارچالامیشدی. یاخینلاشان آددیم سس­لری اونو بو آجی خاطیره­لر منگنه­سیندن قورتاراجاق قوووه­سینده اولماسا دا، فیکرینی یاییندیردی.

قاراگیله:- علم­شاه عمی،- دئیه اونا ساری یویوردو. آغ خالاتلی حکیم­له خسته اوشاق آراسینداکی بو اونسیییتی دونیانین تضادیندان چوخ، طبابتین طبیعت اوزرینده­کی غلبه­سینه بنزه­تمک اولاردی.

-هه، قاراجا، حاضیرسان؟ (او، قاراگیله­نی همیشه بئله­ چاغیریردی). بیر آزدان باشلایاجاغیق،- دئیه جیبیندن چیخارتدیغی الوان بوکوملو ساققیزی قاراگیله­یه اوزاتدی.

«توربو...» «توربو.»- قیزجیغاز آتاسینا ساری یویوردو.- آتا، علم­شاه عمی منه «توربو» آلیب.

-هه، علم­شاه حکیم اؤز ایشی­نین اوستاسی­دیر.

حکیم آتانین نه­یه ایشاره ووردوغونو آنلاییب، قیمیشدی:

-خوش، گؤردوک، موراد موعللیم19.

-سالام.

-نه، وار، نه یوخ.

-بئله­ ده. بونا دا شوکور.

-آیاغینیز نئجه­دیر؟

-نه بیلیم، هردن آغری­دیر. عومومیییتله دؤزمک اولار.

-بختینیز ایشله­ییب، یاخشی جرراح الینه دوشموسونوز. او شرایط­ده نارکوزسوز20 قلپه21 چیخارماق سیزه آسان گلمه­سین.

-ائح، دونیادا آسان بیرجه شئی وار، اؤلوم! اوندان دا  نه­دن­سه قورخوروق.

-یوخ، یوخ. گلین، بوینونوزا آلین کی، موراد موعللیم، سیز اوندان یوخ، او سیزدن قورخور. او جور چتین دؤیوشلردن چیخماق هر اوغولون ایشی دئییل.

-بو عادی بیر تصادوف ایدی. گلن دفه تکرار اولمایا دا بیلر. آلنیمیزا نه یازیلیب او دا اولاجاق. بئله شئی­لره سیز حکیم­لر اینانمیرسینیز.

-ائله دئمه­یین، موراد موعللیم. باشقالارین دئیه بیلمه­رم، شخصن من اینانیرام.

-اینانماق آزدیر، حکیم، آلین یازیسی­نی اوخویا بیله­جک بیر نفر اولایدی کاش.

-یامان خیالپرست اولموسونوز، موراد موعللیم. گله­جه­ینیز یامان ماراقلاندیریر سیزی، دئیه­سن؟

-منی ماراقلاندیران قاراگیله­نین حیاتی­دیر، حکیم. آخی نه واختادک بئله داوام ائده­جک. بیز هئچ. پیس- یاخشی عؤمروموزون اساس حیصصه­سینی یاشامیشیق. بوندان سونراسینی یاشاماق دا اولار، یاشاماماق دا. آخی اونون نه یاشی وار...

- ...

-یئری گلمیش­کن «آینا»یا باخمیسیز؟

-نه­یه؟..  

-قزئته دئییرم، «آینا» قزئتی­نه.

-نه اولوب کی، یئنه ده جبهه­ده وضعیییتین پیس­لشمه­سیندن...

-جبهه­ده نه واخت وضعیییت یاخشی اولوب کی؟... بو دفه تالاسسئمییالی خسته­لردن یازیرلار. موصاحیبه وئرن ده باش حکیمینیزدیر.

-ماراقلی­دیر. وئرین باخیم.

-اودور، ائله بیرینجی صحیفه­ده.

قزئته باخماسی ایله باشینی بولاماسی بیر اولدو.

-آی موراد موعللیم، سیزین بو ژورنالیست­لر22 باشلاری چیخمایان یئره بورونلارینی نییه سوخورلار آخی؟ باغیشلایین، ایفاده­مه گؤره، بئله بیساواد موعللیف­لر سؤیوشه ده لاییقدیرلر.

-تالئسسئمئیالی خسته­لر بئش یاشیندان یوخاری یاشامیرلار. «بو کی، دیلئتانت23 صؤحبت­دیر. سیز اؤزونوز آخی بیزیم قئیدیییاتدا اولان 13-14 یاشلی خسته­لری تانییرسینیز. بئله خسته­لر دوزگون موعالیجه شرایطینده، حتتا عؤمورلری­نین سونونا قدر یاشاییرلار.

-اگر بونا یاشاماق دئمک مومکونسه.

موراد اؤزو ده حیسس ائتمه­دن حکیمی چیخیلماز وضعیییت­ده قویدوغونو آنلادی:

-من سیزدن چوخ راضی­یام، حکیم. اوشاغی نئجه اووسونلامیسینیزسا24، اینانین آلتینا اوینایا- اوینایا گیریر. آنجاق منی ناراحات ائدن باشقا شئی­دیر. اوشاق حیاتی­نین اونا وورولاجاق قان­دان آسیلی اولدوغونو بیلیر و آرتیق من اونو یوخ، او منی بورا دارتیر. بیر آی­دان چوخدور کی، اونا قان وورولمور. بو دفه یئنه اؤزوم قان وئردیم. بس سونرا نه اولاجاق!؟ تک منیم قانیملا اونون یاراسی ساغالمیر، آخی. اونا هر آی آزی یاریم لیتر قان لازیم­دیر.

حکیم تقصیرکار آداملار کیمی:

-بیز الیمیزدن گله­نی ائدیریک. بیر ده کی، موحاریبه­دیر. دونورلاردان آلینان قانین هامیسینی جبهه­یه گؤنده­ریرلر. اؤزونوز کی، بونو یاخشی بیلیرسینیز.

-آخی، نه واخت،‌نه واخت قورتاراجاق بو لعنته گلمیش موحاریبه!.. آخی بو طیفیل­لرین نه گوناهی وار...

حکیم آرخا طرفدن هنیرتی ائشیدیب قانریلدی. طیبب باجیسی ایدی. دئیه­سن، اونو چاغیریردی. یاخینلاشدی. آغ خالاتلی طیبب باجیسی آزجا پنجه­لری اوسته قالخاراق اونا نه ایسه پیچیلدادی و چیخیب گئتدی. حکیم شاشیرمیشدی. بیلمیردی کی، نه دئسین. موراد بونون فرقینه وارمادان اونا یاخینلاشدی:

-هه، دئیه­سن قاراگیله­نی چاغیریرلار؟

-یووخ­خ.

-بس نه اولوب، جیددی بیر شئی وار؟

-هه...

موراد سوال دولو باخیشلارینی اوندان چکمه­دن جاواب گؤزله­ییردی.

-من اوردا اولمامیشام. حربچی­لر گلیب قاراگیله­یه وورولاجاق قانی آپاریبلار. دئییب­لر کی، آغیر خسته­لری وار. سویودوجوداکی اوچ شوشه­نین اوچونو ده آپاریبلار.

-لازیم دئییل، حکیم... باخ، بودور آلین یازیسی... منیم اوچون اورادا جان وئرن عسگر ایله قاراگیله آراسیندا هئچ بیر فرق یوخدور.

ساعاتینا باخدی. ایکینی اؤتموشدو. گونش ان اوجا زیروه­ده­یدی. آوتوبوس دایاناجاغینا ساری آددیملادیلار. قاراگیله اوچون ماشین توتماق لازیم ایدی. بئله ایستی­ده آوتوبوسدا گئده­جک حالدا دئییلدی.

-قاراگیله، ماشین توتوم سنه؟

بو تکلیف همیشه سئوینجله قارشیلایان قیزجیغاز بو دفه دینمیردی.

-باشینی قالدیر گؤروم...

اوشاق دولوخسونموشدو، سوال دولو گؤزلرینی قورخا-قورخا یوخاری قالدیردی:

-آتا... من داها اؤله­جه­یم، هه؟..

-نه دانیشیرسان، قیزیم، بو نه سؤزدو؟ آغلاما، سیل گؤزونون یاشینی. سنین­له­یم. سیل گؤزون یاشین، قاراگیله، آغلاما، بس­دیر...   

               

 

  

 

1.         Qaragilə

2.         Gündüz Əlizadə

3.         :Qanköçürmə  موعالیجه مقصدی ایله خسته­نین بدنینه باشقاسیندان آلینمیش قانی یاخود اؤز بدنی­نین بیر یئریندن آلینمیش قانئ باشقا یئرینه یئریتمه.

4.         Stansiya   موعیین اراضی­یه (هر هانسئ بیر جهتدن) خیدمت ائدن و اورادا تدقیقات ایشی آپاران خوصوصی ایداره، : مواسسیسه.

5.         Siluet :   کؤلگه، اوزاقدا، قارانلیقدا، دوماندا گؤرونن شئیین چئوره­لری.

6.         Kreslo :  دیرسکلنمک اوچون قولتوغو اولان گئنیش (عادتن یومشاق) ستول.

7.         Bəniz  :   چؤهره، صیفت.

8.         Talassemiya :  قان آزلیغی خسته­لیی.

9.         İnstitut :   بعضی عالی مکتب­لرین ها بئله عئلمی- تدقیقات ایداره­لری­نین آدی.

10.      Respublika  :   عالی حاکیمیییت اورقانلاری خالق طرفیندن معیین موددته سئچیلن دؤولت ایداره فورماسی.

11.      Burulğan  :      گیرداب.

12.      Donor   یارالی­لار و خسته­لره وورماق اوچون ایز قانینی وئرن آدام   :  .

13.      Hemoqlobin  :  قان اجزاسیندان­دیر.

14.      Kostyum  :      پئنجک، شالوار

15.      Ələmşah

16.      Raket :     رئاکتیو موحرریک­لی اوچوجو آپارات.

17.      Valyuta  :     خاریجی دؤولت­لرین پول­لاری.

18.      Gülablı

19.      Qarsel

20.       Murad Müəllim

21.      Narkoz  : هر هانسی بیر اورقانین صونعی صورتده حیسس­سیزلشدیرمه­سی یاخود اوپئراسییا اولونان خسته­نین صونعی صورتده یوخولادیلیب حیسس­سیزلشدیرمه­سی.

22. Qəlpə : برک بیر شئیین قوپوب پارچالانمیش حیصصه­سی، پارچاسی.    

23. Jurnalist: :    ژورنالیستیکا ایله مشغول اولان پئشه کار ادبی ایشچی.

24.   Diletant :   خوصوصی حاضییرلیغی سیستئماتیک بیلیی اولمادان هر هانسی بیر عئلم و یا صنعت­له مشغول اولان آدام  : هوسکار.

  25.  Ovsunlamaq : مؤوهوماتچی­لارین تصووورونجه: اووسونلا اؤزونه تابئع ائتمک، اؤز تأثیری آلتینا آلماق.