سیل گؤزون یاشین قاراگیله
گوندوز علیزاده
کؤچورهن: نسرین شیرمحمدزاده
سیل گؤزون یاشین قاراگیله1
یازانی: گوندوز علیزاده2
کؤچورن: نسرین شیرمحمدزاده
قانکؤچورمه3ستانسییاسینین4 آلاقارانلیق، ائنسیز دهلیزی ایش واختینین باشلانماسیندان بیر ساعات یاخین کئچمهسینه باخمایاراق جانسیخیجی تأثیر باغیشلاییردی. دهلیزین سونونداکی یئگانه پنجره بو آلاقارانلیقلا تکبهتک دؤیوشه گیرمک ایقتداریندا دئییلدی. پنجرهنین اؤنونده قارالان آتا و اوشاق سیلوئتی5 بو منظرهیه داها مودهیش گؤرکم وئریردی.
آتا تاختا کرئسلودا6 حرکتسیز اوتورموشدو. اوشاق اونون دیزلری آراسینا گیرهرک، باشینی آتاسینین دیرسکدن تنزیفله سارینمیش قولونا سؤیکهمیشدی. قیزجیغاز باشینی قالدیراراق آتاسینین دونوق صیفتینی گوناهکارجاسینا سوزدو:
-آتا، آغریدیر؟..
-یوخ،- دئیه آتا اوزونده خوش تبسسوم یاراتماغا چالیشدی و سول الی ایله قاراگیلهنین باشینی تومارلادی.
قاراگیله نظرلرینی آشاغی دیکیب، باشینی آتاسینین تنزیفلی قولونا سؤیکهدی. اوشاغین چکدییی عذاب آتاسینینکیندان قات- قات آغیردی. قاراگیله هله دؤرد یاشیندا ایکن خستهلیکله باغلی جرراحی موداخیلهیه معروض قالسا دا، بو آمانسیز قان خستهلییینین سارسیتیسیندان قورتولا بیلمیردی. بنیزی7 گؤمگؤیدو.
«تالاسسئمییا»8 بیر سیرا ترققی ائتمیش آوروپا- آمئریکا اؤلکهلرینین سعیله ساغالماز خستهلیکلر سییاهیسیندن سیلینسه ده آذربایجانی اؤلوم کابوسو تک دولاشماقدا ایدی. قانکؤچورمه اینستیتونون9 قئیدیییاتیندا اولان قاراگیله کیمی یوزلرله خسته یاشاماق یوخ، اصلینده، ائلهجه بو دونیادا قالماقدان اؤترو هر آی بورایا گلیب، نؤوبهتی قان پایینی آلمالی ایدیلر.
دورغونلوق ایللرینین(سونرادان «قیزیل ایللر») بوللوغو و سییاسی ثابیتلییینده بو خستهلییین ال- قول آچماسینین قارشیسی قیسمن آلینمیشدیسا دا، 90- جی ایللردن اوزو بری بو طیفیللرین دردلرینین علاجی سانکی یئددی قیفیل آرخاسینا دوشموشدو. رئسپوبلیکانین10 دوچار اولدوغو موحاریبه بورولغانیندا11 بو ساحهیه دیققت وئریلمهسینی طلب ائتمک ده دوزگون دئییلدی. ان بؤیوک چتینلیک قان ساریدان ایدی. دونورلارین12چاتیشمامازلیغی اوزوندن قان قروپو دوز گلن والیدئینلره اؤزلری قان وئریردیلر. آمما بونونلا مسله حلل اولونسایدی نه واردی کی... هر بیر خستهیه آیدا 500-600 قرام قان طلب اولونوردو، هر بیر دونور ایسه اوچ آیدان بیر همین میقداردا قان وئره بیلردی.
قاراگیله سونونجو دفه قان پایینی ایکی آی اوول آلمیشدی. سولغون، طاقتسیز گؤرونوردو... قانینداکی هئموقلوبین13 40 فایزدن آشاغی دوشسه ده قاراگیله اؤزونو سیندیرمیر، الی ایله پنجرهنین کیرلی شوشهسیندن دوز اونون اوزونه دوشن گونش شوعاعسینین قاباغینی کسیر، اونو توتماغا چالیشیردی.
-آتا!
- همم...
-بو شوعاعنی توتوب گونشه چیخماق اولار؟
-یوخ.
-نییه؟
-اونا گؤره کی، گونش ایستیدیر. او ساعات آدامی یاندیرار.
-بس اهینینه آلیشمایان کوستیوم14گئیسن نئجه؟
قاراگیلهنین نهایتسیز سواللارینا سیپر چکمک مقصدیله:
-باخ، اوندا اولار،-- دئدی.
-آمما علمشاه15 عمی دئییردی کی، اورا قالخماق اوچون خوصوصی راکئته16مینمک لازیمدیر.
-علمشاه عمی داها نه دئییردی؟
-او بیر ده دئییردی کی، منیم دردیمین علاجینی تئزلیکله باکییا گتیرهجکلر. اوندا داها منه قان کؤچورمهیهجکلر.
صؤحبتین گؤزلهنیلمهدن یئنی مجرایا دوشمهسی اونلارین صؤحبتینه کیچیک فاصیله وئردی. قاراگیله آتاسینا باخمادان بایاقکی مشغولیییتینده ایدی. گونشین شوعاعسی بارماقلارینین آراسیندان کئچهرک اونون اوز- گؤزونو اوخشاییر و قیزجیغاز سانکی بوندان لذذت آلیردی.
قاراگیلهنین سون سؤزلریندن تأثیرلهنن آتا کؤکسونو اؤتوردو. قورجالاندی. قولتوق جیبیندهکی قزئتلرین خیشیلتیسی نهییسه یادینا سالمیش کیمی اولدو. الینی سالیب بیرینی گؤتوردو «آینا»ایدی. بایاق مئترودا گلرکن او بیری قزئتلری اؤتری ورقلهسه ده «آینا»یا باخمامیشدی. گؤزلری او قدر ده کیچیک اولمایان مقالهنین باشلیغیندا ایلیشیب قالدی: «تالئسسئمییالی خستهلر بئش ایلدن آرتیق یاشامیر.»
غریبه ایدی. گؤرهسن، موعللیفین مقصدی بو یازینی یازماقلا آغیر بیر دردی دیققت مرکزینه چیخارماق ایدی، یوخسا آغلی کسن خستهلری واختیندان اوول او دونیایا گؤندرمک؟!
ائله بو ماراقلا مقالهنی اوولدن آخیرا قدر اوخودو. موصاحیبهنی وئرن قانکؤچورمه اینستیتوتونون باش حکیمی ایدی. آذربایجاندا بو خستهلییین یاییلماسی و اونون آرادان قالدیریلماسی یوللاری شرح اولونوردو و اونون دئدییینه گؤره رئسپوبلیکادا نهایت کی، بو جور خستهلره جرراحی یوللا ایلیک کؤچورولمهسینین مومکونلویو گؤستریلیردی. بونونلا یاناشی بو ایشلرین قوراشدیریلماسینا صرف اولوناجاق والیوتانین16 اولمادیغی دا گؤستریلیردی.
قاراگیله آتاسینین تیترهک بارماقلاری ایله سیقارئت چیخاریب آلیشقان آختارماسینا بیگانه قالمادی.
-آتا، آلیشقان آختاریرسان؟
-هه...
-بس، آناما دئمیشدین داها چکمهیهجکسن. او دا آلیشقانی گؤتوروب گیزلتدی.
-چکمه!... – دئیه سیقارئتی ارکله اونون الیندن آلیب کونجدهکی زیبیل قابینا توللادی.
-یقین، یئنه موحاریبهدن یازیرلار، هه؟
-یوخ، قیزیم، بو دفه سنین خستهلیین بارهده یازیرلار.
-هه، او گون علمشاه عمی ده بو بارهده بیر کیشی ایله صؤحبت ائدیردی. دئییردی کی، بو ایشی باشا چاتدیرماق اوچون چوخلو دوللار لازیمدیر.
آیاغا قالخیب پنجرهیه یاخینلاشدی. گؤزلری قیزین بایاق الیندن آلیب تولازلادیغی سیقارئتی آرادی. زیبیل قابینین لاپ دیبینه دوشموشدو. آخیرینجیسی ایدی...
یادینا گولابلیداکی17 سون دؤیوشلری دوشدو. قارسئلین18 اؤلومو گونو. اونونلا اورتا مکتب دوستو ایدیلر. جبههیه ده کؤنوللو یازیلمیشدیلار. مئییدینی تاپاندا بدنی هله ایستی ایدی. یاغی گولـلهسی سول دؤشوندن دهییب کورهیینده بؤیوک بیر یارا آچمیشدی. سویوق گؤزلری آرالی قالمیش قارسئلین جیبیندن چیخان سندلرین آراسیندان هاچانسا اونا باغیشلادیغی، قاراگیله ایله بیر یئرده چکدییردییی شکلی ده واردی. گولـله شکلی ایکی یئره پارچالامیشدی. یاخینلاشان آددیم سسلری اونو بو آجی خاطیرهلر منگنهسیندن قورتاراجاق قوووهسینده اولماسا دا، فیکرینی یاییندیردی.
قاراگیله:- علمشاه عمی،- دئیه اونا ساری یویوردو. آغ خالاتلی حکیمله خسته اوشاق آراسینداکی بو اونسیییتی دونیانین تضادیندان چوخ، طبابتین طبیعت اوزریندهکی غلبهسینه بنزهتمک اولاردی.
-هه، قاراجا، حاضیرسان؟ (او، قاراگیلهنی همیشه بئله چاغیریردی). بیر آزدان باشلایاجاغیق،- دئیه جیبیندن چیخارتدیغی الوان بوکوملو ساققیزی قاراگیلهیه اوزاتدی.
«توربو...» «توربو.»- قیزجیغاز آتاسینا ساری یویوردو.- آتا، علمشاه عمی منه «توربو» آلیب.
-هه، علمشاه حکیم اؤز ایشینین اوستاسیدیر.
حکیم آتانین نهیه ایشاره ووردوغونو آنلاییب، قیمیشدی:
-خوش، گؤردوک، موراد موعللیم19.
-سالام.
-نه، وار، نه یوخ.
-بئله ده. بونا دا شوکور.
-آیاغینیز نئجهدیر؟
-نه بیلیم، هردن آغریدیر. عومومیییتله دؤزمک اولار.
-بختینیز ایشلهییب، یاخشی جرراح الینه دوشموسونوز. او شرایطده نارکوزسوز20 قلپه21 چیخارماق سیزه آسان گلمهسین.
-ائح، دونیادا آسان بیرجه شئی وار، اؤلوم! اوندان دا نهدنسه قورخوروق.
-یوخ، یوخ. گلین، بوینونوزا آلین کی، موراد موعللیم، سیز اوندان یوخ، او سیزدن قورخور. او جور چتین دؤیوشلردن چیخماق هر اوغولون ایشی دئییل.
-بو عادی بیر تصادوف ایدی. گلن دفه تکرار اولمایا دا بیلر. آلنیمیزا نه یازیلیب او دا اولاجاق. بئله شئیلره سیز حکیملر اینانمیرسینیز.
-ائله دئمهیین، موراد موعللیم. باشقالارین دئیه بیلمهرم، شخصن من اینانیرام.
-اینانماق آزدیر، حکیم، آلین یازیسینی اوخویا بیلهجک بیر نفر اولایدی کاش.
-یامان خیالپرست اولموسونوز، موراد موعللیم. گلهجهینیز یامان ماراقلاندیریر سیزی، دئیهسن؟
-منی ماراقلاندیران قاراگیلهنین حیاتیدیر، حکیم. آخی نه واختادک بئله داوام ائدهجک. بیز هئچ. پیس- یاخشی عؤمروموزون اساس حیصصهسینی یاشامیشیق. بوندان سونراسینی یاشاماق دا اولار، یاشاماماق دا. آخی اونون نه یاشی وار...
- ...
-یئری گلمیشکن «آینا»یا باخمیسیز؟
-نهیه؟..
-قزئته دئییرم، «آینا» قزئتینه.
-نه اولوب کی، یئنه ده جبههده وضعیییتین پیسلشمهسیندن...
-جبههده نه واخت وضعیییت یاخشی اولوب کی؟... بو دفه تالاسسئمییالی خستهلردن یازیرلار. موصاحیبه وئرن ده باش حکیمینیزدیر.
-ماراقلیدیر. وئرین باخیم.
-اودور، ائله بیرینجی صحیفهده.
قزئته باخماسی ایله باشینی بولاماسی بیر اولدو.
-آی موراد موعللیم، سیزین بو ژورنالیستلر22 باشلاری چیخمایان یئره بورونلارینی نییه سوخورلار آخی؟ باغیشلایین، ایفادهمه گؤره، بئله بیساواد موعللیفلر سؤیوشه ده لاییقدیرلر.
-تالئسسئمئیالی خستهلر بئش یاشیندان یوخاری یاشامیرلار. «بو کی، دیلئتانت23 صؤحبتدیر. سیز اؤزونوز آخی بیزیم قئیدیییاتدا اولان 13-14 یاشلی خستهلری تانییرسینیز. بئله خستهلر دوزگون موعالیجه شرایطینده، حتتا عؤمورلرینین سونونا قدر یاشاییرلار.
-اگر بونا یاشاماق دئمک مومکونسه.
موراد اؤزو ده حیسس ائتمهدن حکیمی چیخیلماز وضعیییتده قویدوغونو آنلادی:
-من سیزدن چوخ راضییام، حکیم. اوشاغی نئجه اووسونلامیسینیزسا24، اینانین آلتینا اوینایا- اوینایا گیریر. آنجاق منی ناراحات ائدن باشقا شئیدیر. اوشاق حیاتینین اونا وورولاجاق قاندان آسیلی اولدوغونو بیلیر و آرتیق من اونو یوخ، او منی بورا دارتیر. بیر آیدان چوخدور کی، اونا قان وورولمور. بو دفه یئنه اؤزوم قان وئردیم. بس سونرا نه اولاجاق!؟ تک منیم قانیملا اونون یاراسی ساغالمیر، آخی. اونا هر آی آزی یاریم لیتر قان لازیمدیر.
حکیم تقصیرکار آداملار کیمی:
-بیز الیمیزدن گلهنی ائدیریک. بیر ده کی، موحاریبهدیر. دونورلاردان آلینان قانین هامیسینی جبههیه گؤندهریرلر. اؤزونوز کی، بونو یاخشی بیلیرسینیز.
-آخی، نه واخت،نه واخت قورتاراجاق بو لعنته گلمیش موحاریبه!.. آخی بو طیفیللرین نه گوناهی وار...
حکیم آرخا طرفدن هنیرتی ائشیدیب قانریلدی. طیبب باجیسی ایدی. دئیهسن، اونو چاغیریردی. یاخینلاشدی. آغ خالاتلی طیبب باجیسی آزجا پنجهلری اوسته قالخاراق اونا نه ایسه پیچیلدادی و چیخیب گئتدی. حکیم شاشیرمیشدی. بیلمیردی کی، نه دئسین. موراد بونون فرقینه وارمادان اونا یاخینلاشدی:
-هه، دئیهسن قاراگیلهنی چاغیریرلار؟
-یووخخ.
-بس نه اولوب، جیددی بیر شئی وار؟
-هه...
موراد سوال دولو باخیشلارینی اوندان چکمهدن جاواب گؤزلهییردی.
-من اوردا اولمامیشام. حربچیلر گلیب قاراگیلهیه وورولاجاق قانی آپاریبلار. دئییبلر کی، آغیر خستهلری وار. سویودوجوداکی اوچ شوشهنین اوچونو ده آپاریبلار.
-لازیم دئییل، حکیم... باخ، بودور آلین یازیسی... منیم اوچون اورادا جان وئرن عسگر ایله قاراگیله آراسیندا هئچ بیر فرق یوخدور.
ساعاتینا باخدی. ایکینی اؤتموشدو. گونش ان اوجا زیروهدهیدی. آوتوبوس دایاناجاغینا ساری آددیملادیلار. قاراگیله اوچون ماشین توتماق لازیم ایدی. بئله ایستیده آوتوبوسدا گئدهجک حالدا دئییلدی.
-قاراگیله، ماشین توتوم سنه؟
بو تکلیف همیشه سئوینجله قارشیلایان قیزجیغاز بو دفه دینمیردی.
-باشینی قالدیر گؤروم...
اوشاق دولوخسونموشدو، سوال دولو گؤزلرینی قورخا-قورخا یوخاری قالدیردی:
-آتا... من داها اؤلهجهیم، هه؟..
-نه دانیشیرسان، قیزیم، بو نه سؤزدو؟ آغلاما، سیل گؤزونون یاشینی. سنینلهیم. سیل گؤزون یاشین، قاراگیله، آغلاما، بسدیر...
1. Qaragilə
2. Gündüz Əlizadə
3. :Qanköçürmə موعالیجه مقصدی ایله خستهنین بدنینه باشقاسیندان آلینمیش قانی یاخود اؤز بدنینین بیر یئریندن آلینمیش قانئ باشقا یئرینه یئریتمه.
4. Stansiya موعیین اراضییه (هر هانسئ بیر جهتدن) خیدمت ائدن و اورادا تدقیقات ایشی آپاران خوصوصی ایداره، : مواسسیسه.
5. Siluet : کؤلگه، اوزاقدا، قارانلیقدا، دوماندا گؤرونن شئیین چئورهلری.
6. Kreslo : دیرسکلنمک اوچون قولتوغو اولان گئنیش (عادتن یومشاق) ستول.
7. Bəniz : چؤهره، صیفت.
8. Talassemiya : قان آزلیغی خستهلیی.
9. İnstitut : بعضی عالی مکتبلرین ها بئله عئلمی- تدقیقات ایدارهلرینین آدی.
10. Respublika : عالی حاکیمیییت اورقانلاری خالق طرفیندن معیین موددته سئچیلن دؤولت ایداره فورماسی.
11. Burulğan : گیرداب.
12. Donor یارالیلار و خستهلره وورماق اوچون ایز قانینی وئرن آدام : .
13. Hemoqlobin : قان اجزاسینداندیر.
14. Kostyum : پئنجک، شالوار
15. Ələmşah
16. Raket : رئاکتیو موحرریکلی اوچوجو آپارات.
17. Valyuta : خاریجی دؤولتلرین پوللاری.
18. Gülablı
19. Qarsel
20. Murad Müəllim
21. Narkoz : هر هانسی بیر اورقانین صونعی صورتده حیسسسیزلشدیرمهسی یاخود اوپئراسییا اولونان خستهنین صونعی صورتده یوخولادیلیب حیسسسیزلشدیرمهسی.
22. Qəlpə : برک بیر شئیین قوپوب پارچالانمیش حیصصهسی، پارچاسی.
23. Jurnalist: : ژورنالیستیکا ایله مشغول اولان پئشه کار ادبی ایشچی.
24. Diletant : خوصوصی حاضییرلیغی سیستئماتیک بیلیی اولمادان هر هانسی بیر عئلم و یا صنعتله مشغول اولان آدام : هوسکار.
25. Ovsunlamaq : مؤوهوماتچیلارین تصووورونجه: اووسونلا اؤزونه تابئع ائتمک، اؤز تأثیری آلتینا آلماق.